پیشگفتار
آن قرارداد را امضا نکن! این واکنش من در سال ۲۰۰۸ بود، وقتی که برای اولین بار نتایج تحلیلهای تقسیم سهام را که همراه با توماس هلمن انجام میدادم مشاهده کردم. من شخصا بارها مشکلاتی را که بین بنیانگذاران شرکتها پیش میآید شاهد بودم. اما اکنون، شواهد سیستماتیکی برای بیش از یک هزار شرکت نوپای ایالات متحده داشتم: رایجترین روش تقسیم سهام توسط بنیانگذاران، پرخطرترین روش بود.
ما به ویژه دریافتیم که ۷۳ درصد از تیمها، سهام را در ماه اول راهاندازی استارتاپ تقسیم میکنند که زمانی است که بیشترین عدم اطمینان دربارهی استراتژی و مدل کسبوکار شرکت، نقش افراد و سطوح تعهد آنها به شرکت وجود دارد. اغلب تیمها بندرت زمانی را صرف بحث درباره تقسیم سهام میکنند و از بحثهای سخت و لازم برای درک واقعی انگیزه و مشارکت بالقوهی افراد شانه خالی میکنند. اکثر آنها تقسیمبندی را بصورت ایستا انجام میدادند. یعنی امکان اصلاحات با دریافت اطلاعات جدید دربارهی مشارکتها و تعهدات فراهم نبود.
من تیمهایی که تقسیمبندی ثابت را بدون بحث کافی در این باره انجام میدهند، تیمهای توافق سریع مینامم. تحلیل ما نشان داد که تیمهای توافق سریع متحمل هزینههای سنگینی هنگام اولین دور از تامین مالی، چه به لحاظ کاهش توانایی در جذب سرمایه و چه با میانگین ارزشگذاریهای پایینتر در صورت جذب سرمایه میشوند (با ثابت بودن سایر شرایط). و این هزینه فقط در زمینهی مالی نبود. درون تیم بنیانگذار، تنشهای مخربی ایجاد میشود که بدلیل تقسیمبندی بد سهام اغلب حتی از این هزینه نیز ویرانگرتر است.
اگر شما در روزهای آغازین شکلگیری کسبوکار خود هستید و شرکای شما، شاید برای از سر باز کردن این مساله و به منظور تمرکز شما بر آنچه واقعا ارزش دارد توافق سریع را پیشنهاد کنند. تسلیم این فشارها نشوید. حتی یک شرکت نوپا با یک ایده خوب میتواند با چنین تصمیماتی در مسیر خود متوقف شود. زیپکار، علی رغم سالها ترس رابین چیس بعنوان موسس و مدیر عامل آن، بدلیل انعقاد قرارداد سریع، به موفقیت دست یافت. فیسبوک هم با مدیریت مارک زاکربرگ تقسیمبندی سهام بصورت ایستا را با ادواردو ساورین را انجام داد که منجر به اختلافات قانونی بین بنیانگذاران آن شد.
به ازای هر شرکت نوپایی مانند این شرکتها که با وجود این تقسیمبندی سهام فاجعه بار به بقای خود ادامه میدهند، شرکتهای بسیار زیادی به دلیل این تقسیمبندی سهام اشتباه شکست میخورند. در واقع، چگونگی تقسیم سهام بین بنیانگذاران یکی از بزرگترین مسائل مرگ یا زندگی است که یک تیم با آن روبروست. اطمینان یابید که تصمیمات تقسیمبندی سهام شما، بجای بخطر انداختن شما، شانس شما در موفقیت را افزایش دهد. تسلیم انتظارات خوشبینانهای که در روزهای اول کسبوکار در ذهنیت کارآفرینانهتان نفوذ میکنند، نشوید. مانند وضعیت تقسیمبندی سهام رابین و زاک (مارک زاکربرگ) که با کمترین پیشبینی، بحث، و برنامهریزی برای دامهای این مسیر همراه بود.
چگونه بنیانگذاران میتوانند از این دلهرهها، تنشهای مخرب، و مسائل قانونی در پی تقسیمبندی بد سهام جلوگیری کنند؟ توصیه رابین چیس که در پس تجربیات سخت بدست آمده، اتخاذ شیوهای پویاتر است که عدم اطمینانهای موجود را لحاظ کرده و قادر به تغییر این پیشامدهاست. پویا ترین روش، رویکرد واگذاری سهام است که در آن، بجای اینکه در زمان تقسیمبندی اولیه به افراد سهمی ارائه شود، باید لایق بدست آوردن آن میزان سهام باشند. در ایالات متحده این سرمایهگذاری واگذاری تقریبا همیشه مبتنی بر زمان است اما حدود ۱۰ درصد از تیمها، سرمایهگذاری مبتنی بر هدفگذاریهای کلیدی را برمیگزینند که مستلزم تعریف دقیق اهداف کلیدی، تقسیمبندی ملموس کار درون تیم، و دیگر ویژگیهایی است که بسیاری از تیمهای بنیانگذاران ندارند. واگذاری، بهبود بزرگی نسبت به تقسیمبندی سهام ثابت محسوب میشود که در میان بنیانگذاران نفوذ دارد. البته در بسیاری موارد، زمان فاکتوری ضعیف برای ایجاد ارزش در شرکت نوپاست که همین امر آن را مبنای ناقصی برای تقسیمبندی میکند.
در طول چهار سال گذشته، من از تاثیری که مایک مویر روی حوزه رویکردهای پویای تقسیمبندی سهام داشته است شگفت زده شدهام. پس از سالها آزمودن، او رویکرد تقسیمبندی سهامی را ارائه کرد که به بنیانگذاران خطرات شناسایی شده در تحقیقات من را میآموزد، چارچوبی برای لحاظ کردن پویایی در اختیار آنها قرار داده و ابزاری برای این شیوه تقسیمبندی پویا به آنها ارائه میکند.
لطفا بدقت انواع ریسکهای پیش روی خود را لحاظ کنید، مباحثاتی جدی درباره آنها با شرکای خود داشته باشید و سپس، بررسی کنید که رویکرد مایک در برش کیک چگونه میتواند شما را برای رویارویی با دامهای کلیدی که میتواند یک کسبوکار نوپا را نابود کند، کمک نماید.
دکتر نوام واسرمن
مدیر موسس، طرح فاندر سنترال دانشگاه کالیفرنیای جنوبی
نویسنده کتاب معضلات بنیانگذار: پیشبینی و پرهیز از دامهایی که میتواند یک شرکت نوپا را نابود کند